Τὸ μυστήριο τοῦ Βαπτ
ίσματος προεικονίστηκε καὶ στὴν Παλαιὰ καὶ στὴν Καινὴ Διαθήκη. Ὁ Κύριος ἐπίσης συνομιλώντας μὲ τὸ Φαρισαῖο Νικόδημο τοῦ εἶπε: «Ἐὰν μή τις γεννηθῇ ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος οὐ δύναται εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Ἰω. γ´ 5). Ἡ ἵδρυση ὅμως καὶ ἡ παράδοση τοῦ Μυστηρίου ἔγινε μετὰ τὴν Ἀνάσταση, ὅταν εἶπε στοὺς Ἀποστόλους Του: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος» (Ματθ. κη´ 19). Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μίλησε καὶ γιὰ τὴν ἀναγκαιότητα τοῦ Βαπτίσματος μὲ τὸ παραπάνω «οὐ δύναται εἰσελθεῖν» καὶ μὲ τὸ «ὁ πιστεύσας καὶ βαπτισθεὶς σωθήσεται, ὁ δὲ ἀπιστήσας κατακριθήσεται» (Μαρκ. ιστ´ 16).
Ἔκτοτε αὐτὴ εἶναι ἡ πράξη τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν διαδόχων τους, ἡ «κατήχηση» καὶ τὸ «Βάπτισμα», μὲ τὸ ὁποῖο ὁποιοσδήποτε εἰσέρχεται στὴν Ἐκκλησία Του, στὴν Κιβωτὸ τῆς σωτηρίας.
Το Βάπτισμα είναι το μυστήριο εκείνο που αποτελεί το βασικό και όχι το τελευταίο βήμα που πρέπει να κάνει ο άνθρωπος για να ενταχθεί στην Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού. Ο άνθρωπος όταν γεννηθεί ακολουθεί τα εξής πρώτα βήματα μέχρι να φθάσει στο να γίνει Ορθόδοξος Χριστιανός: Α. από την ημέρα της γεννήσεως του – πρώτη ημέρα, διαβάζονται οι ευχές της γεννήσεως, Β. την όγδοη (8) ημέρα γίνεται η ονοματοδοσία, Γ. την τεσσαρακοστή ημέρα (40) στην εκκλησία διαβάζονται οι ευχές που αναφέρουν ότι θα αφιερωθεί στην εκκλησία δηλαδή θα βαπτισθεί.
Από τα παραπάνω σήμερα δεν γίνεται συχνά η ονοματοδοσία.
Το μυστήριο του Βαπτίσματος ήταν για τους πρώτους αιώνες:
Ενσωματωμένο στην Θεία Λειτουργία
Τελούνταν μόνο από τον επίσκοπο και αργότερα και από τον πρεσβύτερο
Τελούνταν Ομαδικά, ξεχωριστά οι άνδρες με τις γυναίκες
Ήταν μόνον για ενήλικες και όχι για βρέφη
Προηγούνταν «Κατήχηση» που διαρκούσε από λίγους μήνες έως και κάποια χρόνια, ανάλογα την απόφαση του Επισκόπου
Ημερομηνίες τελέσεως ήταν πριν από τις μεγάλες Δεσποτικές εορτές του Πάσχα, Χριστουγέννων, Πεντηκοστής ΜΟΝΟΝ
Δεν υπήρχε ανάδοχος-νονός
Σήμερα δεν υπάρχει κανένα από τα παραπάνω στοιχεία διότι βαπτίζονται βρέφη και όχι ενήλικες, και για το κατηχητικό έργο υπάρχει ανάδοχος που απαιτείτε να είναι Χριστιανός Ορθόδοξος .